Rozważanie fundacji rodzinnej jako potencjalnego narzędzia sukcesji i efektywnego zarządzania majątkiem staje się coraz bardziej powszechne wśród przedsiębiorców. Wielu z nich zastanawia się, czy taka forma instytucji prawnej jest odpowiednia dla ich potrzeb i celów biznesowych. Jeśli planujesz założenie fundacji rodzinnej lub pragniesz zgłębić jej potencjał oraz korzyści, jakie może przynieść, zachęcamy do lektury niniejszego artykułu. Odkryj, dlaczego coraz więcej przedsiębiorców dostrzega w fundacji rodzinnej metodę na zapewnienie stabilności dziedzictwa oraz optymalizację podatkową. 

Czym jest fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna stanowi szczególną formę instytucji prawnej, wprowadzoną do polskiego porządku prawnego 22 maja 2023 roku za sprawą ustawy o fundacji rodzinnej. Ta innowacyjna konstrukcja stanowi odpowiedź na potrzeby firm rodzinnych i ma zapewniać wsparcie w gromadzeniu, zarządzaniu i przekazywaniu majątku zgodnie z intencją fundatora, uwzględniając zarówno interesy prywatne, jak i biznesowe.

Co stanowi ustawa o fundacji rodzinnej?

Ustawa o fundacji rodzinnej wprowadza innowacyjne podejście do sukcesji przedsiębiorstw, umożliwiając wykorzystanie nowoczesnych mechanizmów w tym zakresie. Jednocześnie, reguluje kwestie opodatkowania fundacji rodzinnej, oferując korzystne warunki podatkowe, które sprzyjają stabilnemu rozwojowi oraz zabezpieczeniu interesów beneficjentów.
Decydując się na założenie fundacji rodzinnej w Polsce szczególną uwagę, należy poświęcić obsłudze księgowej odgrywającej kluczową rolę w zapewnieniu transparentnego zarządzania finansami oraz przestrzeganiu przepisów podatkowych. Dzięki właściwemu prowadzeniu ksiąg i wsparciu ze strony profesjonalnych doradców prawno-księgowych, fundacje rodzinne mogą skutecznie realizować swoje cele, zapewniając trwałość i ciągłość dziedzictwa rodzinnych majątków.

Jak działa fundacja rodzinna i jakie są jej założenia?

Fundacja rodzinna oparta na Ustawie o Fundacjach Rodzinnych jest strategicznym narzędziem planowania sukcesji oraz zarządzania majątkiem rodzinnym. Jej powstanie wymaga starannej analizy i klarownie zdefiniowanych celów, aby skutecznie chronić interesy rodziny oraz zapewnić ciągłość dziedziczenia i działalności przedsiębiorstwa rodzinnego. Fundacja rodzinna stanowi odrębny podmiot prawniczy, co oznacza, że jej majątek jest niezależny od prywatnego majątku fundatora, co stanowi istotną ochronę przed ewentualnymi roszczeniami wierzycieli.

Założenie i statut fundacji rodzinnej

Fundację rodzinną można założyć na dwa sposoby:  na podstawie aktu założycielskiego za życia fundatora lub po jego śmierci na podstawie testamentu. Wartość funduszu założycielskiego, który musi być wniesiony do fundacji, nie może być mniejsza niż 100 000 złotych. 
Fundamentalnym dokumentem określającym zasady funkcjonowania fundacji rodzinnej jest statut stworzony w formie aktu notarialnego. Dokument ten opisuje nazwę, siedzibę,  fundusz założycielski, beneficjentów, cele fundacji, zasady jej funkcjonowania oraz kompetencje organów fundacji. W statucie mogą być zawarte także procedury dotyczące przyjęcia beneficjentów, sposoby inwestowania majątku fundacji oraz zasady rozwiązania fundacji w razie konieczności. 

Kim jest fundator i beneficjent fundacji rodzinnej?

Fundator jest inicjatorem powstania fundacji i ma on decydujący wpływ na kształtowanie jej celów oraz zasad działania. Jest to osoba, która zobowiązuje się do przekazania majątku fundacji i określa, kto będzie korzystał z jej wsparcia oraz na jakich zasadach. Beneficjenci, z kolei, są adresatami działań fundacji. Mogą to być członkowie rodziny, osoby wskazane przez fundatora, a także organizacje pożytku publicznego. Ich prawa i kompetencje są szczegółowo określone w statucie fundacji.

W jakim celu zakłada się fundację rodzinną?

Założenie fundacji rodzinnej ma na celu ochronę i zarządzanie majątkiem rodzinnym zgodnie z wolą fundatora sprecyzowaną w statucie. Fundacja rodzinna może pełnić funkcje sukcesyjne, zapewniając kontynuację dziedziczenia i zarządzania majątkiem rodzinnym po śmierci fundatora. Jednak jej istotną funkcją jest również zapewnienie ciągłości działalności przedsiębiorstwa rodzinnego oraz minimalizacja ryzyka nieudanej sukcesji.Dzięki fundacjom rodzinnym możliwe jest również odroczenie opodatkowania, uniknięcie konieczności opłaty składek zdrowotnych beneficjentów od przychodów niezwiązanych z pracą  oraz zabezpieczenie majątku przed ewentualnymi roszczeniami.

Czemu warto założyć fundację rodzinną?

Ułatwiona sukcesja
Fundacja rodzinna ułatwia proces sukcesji poprzez eliminację skomplikowanych procedur spadkowych. Dzięki niej spadkobiercy mogą uniknąć formalności związanych z dziedziczeniem, co umożliwia nieprzerwane uzyskiwanie świadczeń i kontynuację działalności fundacji.

Ciągłość dziedziczenia
Ciągłość dziedziczenia jest kluczowym aspektem, który fundacja rodzinna umożliwia w kontekście zarządzania majątkiem. Dzięki fundacji rodzinnej  proces przekazywania majątku oraz decyzji inwestycyjnych może być kontynuowany przez wiele pokoleń, zapewniając stabilność i bezpieczeństwo finansowe. Fundacja rodzinna tworzy strukturę, która pozwala na płynne przejście majątku z pokolenia na pokolenie, minimalizując ryzyko sporów i niejasności związanych z dziedziczeniem. W ten sposób fundacja stanowi trwały fundament umożliwiający kontynuację działań biznesowych, inwestycyjnych oraz charytatywnych, zgodnie z założeniami i wartościami fundatora.

Ochrona majątku
Fundacja rodzinna stanowi skuteczną ochronę majątku przed roszczeniami wierzycieli oraz zobowiązaniami beneficjentów. Dzięki temu majątek pozostaje nienaruszony i może być swobodnie pomnażany.

Pomnażanie majątku
Fundacja rodzinna umożliwia pomnażanie majątku poprzez reinwestowanie uzyskanych środków z różnych źródeł, bez konieczności opodatkowania tych dochodów. To pozwala na zwiększenie kapitału dostępnego do dalszych inwestycji.

Zwolnienia podatkowe
W Polsce założenie fundacji rodzinnej oraz przekazanie jej majątku jest objęte zwolnieniem od opodatkowania. Fundacja rodzinna może stanowić nie tylko skuteczne narzędzie zarządzania majątkiem, ale także przynosić liczne korzyści podatkowe. Wśród tych korzyści znajduje się zwolnienie podmiotowe w obszarze CIT dla przychodów przeznaczonych na cele statutowe, pozwalające uniknąć opodatkowania dochodu zgromadzonego w fundacji. W ten sposób fundacja może obracać różnymi aktywami bez konieczności potrącania uzyskanych zysków o podatek dochodowy. Dodatkowo fundacja rodzinna może korzystać z ulg podatkowych oraz preferencyjnych stawek opodatkowania przy wypłacaniu świadczeń dla beneficjentów. 

Trwałe zasady zarządzania
Fundacja rodzinna umożliwia fundatorowi ustalenie ponadczasowych zasad dotyczących inwestowania i wykorzystania majątku rodzinnego, co zapewnia stabilność finansową na długie lata.

Optymalizacja podatkowa z fundacją rodzinną

Fundacje rodzinne są nie tylko narzędziem ochrony dziedzictwa, ale także strategicznym i bezpiecznym rozwiązaniem, pozwalającym na optymalizację podatkową i zapewnienie długoterminowej stabilności finansowej dla rodziny. Korzyści płynące z posiadania fundacji rodzinnej są liczne i obejmują m.in. możliwość redukcji podatków, opóźnienia ich płatności oraz czasem nawet uniknięcia opodatkowania dochodów. Jedną z najistotniejszych zalet fundacji rodzinnej jest możliwość odroczenia opodatkowania do momentu przekazania korzyści beneficjentom. Dzięki temu rodziny mogą skutecznie zarządzać swoim majątkiem, maksymalizując jego wartość i zapewniając stabilność finansową na długie lata.

Działalność fundacji rodzinnej — optymalizacja podatkowa

Polska fundacja rodzinna zgodnie z przepisami ustawy o fundacjach rodzinnych, może prowadzić działalność gospodarczą, nie podlegając przy tym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych. Warto mieć na uwadze, że zwolnienie to nie jest całkowite i obowiązuje wyłącznie wtedy, gdy fundacja nie przekracza dopuszczalnego zakresu prowadzonej działalności gospodarczej, ograniczonego do:

• zbywania mienia, które nie było nabyte w celu jego dalszej odsprzedaży;
• udzielania licencji i wynajmu nieruchomości na rzecz podmiotów trzecich, innych niż fundator i beneficjenci;
• nabywania i zbywania udziałów, akcji lub innych tytułów uczestnictwa w spółkach prawa handlowego i innych podobnych podmiotach;
• przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni, zarówno krajowych, jak i zagranicznych, oraz uczestnictwo w tych podmiotach;
• udzielania pożyczek określonym podmiotom zgodnie z przepisami;
• wykonywania transakcji zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej, w celu realizacji płatności mających związek z jej działalnością;
• prowadzenia działalności w sektorze rolniczym lub leśnym.

Opodatkowanie fundacji rodzinnej 

Choć fundacje rodzinne oferują liczne korzyści podatkowe, warto pamiętać o pewnych kluczowych aspektach, które mogą mieć istotne znaczenie dla planowania finansowego. Zgodnie z obowiązującą ustawą o fundacji rodzinnej, istnieją wytyczne dotyczące zakresu jej działalności oraz sposobów rozliczeń podatkowych.
Jednym z ważniejszych punktów, który warto uwzględnić, jest fakt, że fundacja rodzinna nie jest całkowicie zwolniona z opodatkowania. Odpowiednia księgowość i dokładne monitorowanie działań są kluczowe dla uniknięcia nieprzewidzianych konsekwencji podatkowych.
Opodatkowanie fundacji rodzinnej ma miejsce:

• W przypadku prowadzenia działalności poza dopuszczalnym zakresem, określonym w ustawie. Fundacja rodzinna może zostać objęta opodatkowaniem klasycznym podatkiem CIT w stawce karnej, wynoszącej 25%. 
• W sytuacji dokonywania przez fundację wypłaty świadczenia na rzecz beneficjenta. Przeniesienie lub oddanie składników majątkowych podlega opodatkowaniu stawką 15%.
• W przypadku rozwiązania fundacji rodzinnej. W takiej sytuacji   opodatkowaniu podlega różnica pomiędzy wartością majątku a wartością podatkową wniesionego przez fundatorów mienia. Stawka podatku w tym przypadku wynosi 15%.

Opodatkowanie PIT, a beneficjenci fundacji rodzinnej 

Poza opodatkowaniem CIT fundacji rodzinnej należy również brać pod uwagę kwestię opodatkowania po stronie beneficjentów. Zgodnie z przepisami podatkowymi, beneficjenci zaliczający się do zerowej grupy podatkowej w stosunku do fundatora tj. fundator, jego małżonek/małżonka, wstępni, zstępni, rodzeństwo, pasierbowie i przybrani rodzice, korzystają ze zwolnienia z podatku PIT. Oznacza to, że nie są zobowiązani do płacenia podatku od otrzymanych świadczeń z fundacji rodzinnej.
Natomiast osoby, które nie należą do zerowej grupy podatkowej, a zaliczają się do I lub II grupy, podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych w wysokości 10%. Pozostałe osoby, które nie kwalifikują się do zwolnienia ani do I lub II grupy podatkowej, podlegają stawce podatku PIT w wysokości 15%.